1.Hafta – Bilinçli Farkındalık Programı 2024

BİLİNÇLİ FARKINDALIĞIN (MİNFULNESS) KEŞFİ VE GEBELİK SÜRECİ

Sevgili Anneler, Hoş geldiniz!

Bu eğitim programı, gebelik dönemindeki problemlerle başa çıkmak, gebelik stresini azaltmak ve gebelik sürecini daha bilinçli ve huzurlu bir şekilde geçirmenize yardımcı olmak amacıyla hazırlanmıştır. Bu modüldeki eğitimde gebeliğin süreci, gebeliğin oluşumu, gebeliğin belirtileri ve gebeliği kabullenme hakkında bilgiler verilecektir. Bunlara ilaveten Bilinçli Farkındalık (Mindfulness) Programı hakkında da bilgiler verilecektir. Bu bilgilerin sizin için faydalı olacağı ve gebeliğinizi rahat ve stressiz geçirmenize yardımcı olacağı beklenmektedir. Ayrıca Bilinçli Farkındalık (Mindfulness) Programı ile yapılacak olan stres yönetiminin doğum öz yeterliliğinizi güçlendireceği ve anne bebek bağlanmasını geliştireceği beklenmektedir.

GEBELİK SÜRECİNDE BEBEĞİN MUCİZEVİ YOLCULUĞU: ANNELİĞE ADIM ADIM İLERLEMEDE REHBER

Gebelik süresi, son adetin ilk gününden itibaren hesaplanır ve 40 hafta veya 280 gün sürer. Ancak gebelik süresi, normalden bir – iki hafta daha kısa veya daha uzun olabilir. Bu nedenle 38.-42. gebelik haftaları arası süre normal kabul edilir. Gebelik dönemi üç aşamada değerlendirilir. İlk aşama, hamileliğin başlangıcından 3 ay sonrasına (12. haftaya) kadar olan dönemdir ve birinci trimester olarak adlandırılır. İkinci aşama, 13.-26. haftalar arasını (4. Ay-6. ay arasını) kapsar ve ikinci üç ay (ikinci trimester) olarak adlandırılır. Üçüncü aşama ise 27.- 40. haftalar arasını (7. ay ve sonrasını) kapsar ve son üç ay (üçüncü trimester) olarak adlandırılır. Her trimesterde, fetüsün gelişimi ve annede görülen gebeliğin etkileri farklılık gösterir (Di Mascio et al., 2019; Engels et al., 2016)

GEBELİĞİN OLUŞUMU

Gebelik, cinsel ilişki ile kadının haznesine atılan spermlerin (erkek yumurta hücresinin /döl hücresinin), kadın yumurta hücresi ile birleşmesi ve sonrasında kadının rahmine yerleşmesi ile oluşur (Boss et al., 2018)

Gebeliğin oluşumunun ana aşamaları şunlardır:

Adet Döngüsü ve Yumurtlama

Kadınlarda her ay hem rahim hem de yumurtalıklarda eş zamanlı gerçekleşen bir dizi olaylar meydana gelir. Bu olaylar beyinde bulunan hipofiz bezinden salgılanan hormonlar tarafından kontrol edilir. Kadın üreme organlarında 28 günlük sürede gerçekleşen olaylar dizisine adet döngüsü denir. Adet döngüsünün ilk 5 gününde adet kanaması meydana gelir. Adetin ilk 5 gününde önceden kalınlaşmış olan rahimin iç tabakası dökülerek adet kanaması olarak dışarı atılır. Adetin 5.-14. günlerinde rahimin iç tabakası yenilenir ve tekrar kalınlaşır. Bunun amacı eğer gebelik oluşursa, gebelik ürünü için uygun bir yatak hazırlamaktır. Adetin 14. gününde yumurtlama olur. Adetin 15.-28. günleri arasında ise rahimin iç tabakası iyice kalınlaşır ve besleyici bir sıvı ile dolar. Bu dönemde eğer gebelik meydana gelirse rahim döllenmiş yumurta için kalın bir yatak haline gelir (Benagiano et al., 2023; Mete, 2014).

Yumurtlama, sadece kadınlarda görülür. Yumurtlama, kadın üreme döngüsünün önemli bir aşamasıdır. Her ay kadının yumurtalıklarından, bir adet yumurta hücresi atılır. Bu olaya yumurtlama denilir. Yumurtlama, genel olarak 28 günde bir gerçekleşen adet döngüsünde, genellikle adetin 14. gününde gerçekleşir. Her adet döngüsünde, kadının yumurtalıklarının birinden bir yumurta hücresi atılır. Atılan bu yumurta hücresi tüplere alınır. Kadının yumurtalıklarından atılan yumurta hücresi kadın vücudunda 24-48 saat canlı kalır. Bu sürede erkek yumurta hücresi ile birleşmezse canlılığını kaybeder. Eğer yumurtlama gününde ya da ona yakın günlerde (12.-16. günler arasında) cinsel birleşme olursa gebelik meydana gelir. Bu günlerde cinsel birleşme olmazsa gebelik meydana gelmez. Spermler tüplere geldiğinde yumurta hücresi ile karşılaşmazsa gebelik oluşmaz ve 72 saat içinde canlılığını kaybeder, ölür (Mete, 2014; Taşkın, 2023).

Döllenme

Döllenme, gebeliğin oluşumunun ilk aşamasıdır. Kadın haznesine atılan bir spermin kadın yumurta hücresinin içine girmesi ile gerçekleşir. Yumurta hücresi, kadının yumurtalıklarından atıldıktan sonra tüplere gelir ve burada sperm ile birleşir. Döllenme çoğunlukla tüplerde meydana gelir. Döllenmiş yumurta tüpler vasıtası ile kadının rahmine taşınır. Döllenmiş yumurtanın rahime ulaşması 7 gün sürer ve bu sürede döllenmiş yumurta gün geçtikçe çoğalarak büyür (Benagiano et al., 2023; Boss et al., 2018; Burton & Jauniaux, 2023)

Rahime Yerleşme

Kadın rahmine ulaşan döllenmiş yumurta, 2-3 gün içinde rahime tutunur ve gömülür. Daha sonra gebelik ürününde ve rahimde bazı değişiklikler meydana gelir. Bu sırada çocuğun eşi (plasenta) gelişir ve hormon salgılamaya başlar. Salgılanan bu hormonların kanda ve idrarda tespit edilmesi ile gebelik tanısı konur (Benagiano et al., 2023; Burton & Jauniaux, 2023)

GEBELİĞİN BELİRTİLERİ

Bir kadın gebe kaldığı andan itibaren vücudunda birçok gebelik belirtisi oluşmaya başlar. Bu belirtilerden bazıları, gebeliğin olabileceğini gösteren belirtilerdir. Bazıları ise gebeliğin olduğunu kesin gösteren testlerdir.

Gebeliğin Olabileceğini Gösteren Belirtiler

Adet kanamasının gecikmesi; Beklenen zamanda adet kanamasının olmaması en bilinen gebelik belirtisidir. Fakat her adet gecikmesi gebelik anlamına gelmez. Ancak bazen de gebelik oluşmasına rağmen adet görülebilir (üste adet görme). Gebelik dışında mevsim değişiklikleri, stres, yolculuk, sevilen birinin kaybedilmesi gibi durumlarda da adet gecikmesi olabilir (Boss et al., 2018; Mete, 2014; Sc et al., 1999).

Göğüslerde hassasiyet; Gebeliğin ilk haftasından itibaren göğüslerde hassasiyet ve sızlama görülür. Bu belirti en erken görülen gebelik belirtisidir. Ancak bu belirti her zaman gebelik belirtisi değildir. Çünkü adet öncesi dönemde de göğüslerde hassasiyet ve sızlama yaşanır(Clinic Staff, 2024; Mete, 2014).

Yorgunluk ve uyuklama; Gebeliğin erken döneminde yorgunluk, bitkinlik, tükenmişlik ve uyuma isteği görülebilir. Bunun nedeni gebelikte artan hormonlardır. Ancak uykusuzluk, kansızlık, enfeksiyon ve psikolojik rahatsızlıklarda da benzer şikayetler görülebilir (Clinic Staff, 2024; Taşkın, 2023).

Bulantı kusma; Bulantı kusma gebeliğin erken dönemlerinde (ilk üç ay) sık görülür. Genellikle sabah saatlerinde görüldüğü için sabah hastalığı olarak da adlandırılır. Nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte gebelikte artan hormonların rol oynadığı düşünülmektedir. Bulantı ve kusma besin zehirlenmesi, stres durumunda ve bazı enfeksiyonlarda da görülebilir (Mete, 2014; Taşkın, 2023)

Sık idrara çıkma; Gebelikte artan hormonların etkisi ile sık idrara çıkma görülebilir. Ancak üriner sistem enfeksiyonları gibi bazı durumlarda da sık idrara çıkma görülür (Clinic Staff, 2024; Taşkın, 2023)

Gebeliğin Kesin Olduğunu Belirleyen Testler

İdrar testleri; Beklenilen adet tarihinden 7-10 gün geçmesine rağmen adet görülmezse idrar testi yapılır. İdrar testinde kadının idrarında hCG hormonunun varlığına bakılır. İdrarda hCG hormonu var ise gebelik testi pozitif olarak değerlendirilir (Mete, 2014; Mid, 2023)

Kan testleri; Anne kanında hCG hormonu varlığına bakılır. İdrar testine göre daha erken günlerde sonuç verir. Beklenilen adet gününden itibaren test uygulanabilir. Anne kanında hCG hormonu belirlenirse kadının gebe olduğunu gösterir (Mete, 2014; Sayle et al., 2002; Sc et al., 1999)

Ultrasonografi; ultrasonografi ile gebelik tanısının konulması ve gebeliğin izlenmesi yaygın olarak kullanılan bir yöntemdir. Vajinal yoldan yapılan ultrason ile gebelik kesesi ana rahmine yerleştikten 10 gün sonra tespit edilebilir. Yani döllenmeden 17-20 gün sonra gebelik kesesi görülebilir. Ancak karnın üstünden yapılan ultrasonografi ile 6. gebelik haftasından itibaren gebelik kesesi görülebilir. Gebeliğin 6.-8. haftaları arasında bebeğin kalp hareketleri belirlenebilir (Mete, 2014; Taşkın, 2023).

ANNELİĞE YOLCULUKTA GEBELİĞİ KABULLENME

Gebelik dönemi, bir kadının yaşamındaki en önemli dönemlerden biridir. Bu süreçte duygusal ve fiziksel değişiklikler yaşanır ve bu değişiklikler her kadını farklı şekillerde etkiler. Gebelikte, birçok farklı fiziksel ve duygusal değişiklikler görülür. Bu değişikliklerin normal olduğunu ve herhangi bir hastalık belirtisi olmadığını bilmeniz gerekir. İlk adım olarak, gebeliğin nasıl meydana geldiğini ve bedeninizde gerçekleşen değişiklikleri anlamak önemlidir.

Gebelik, bir kadının hayatındaki en özel ve heyecan verici bir olaydır. Ancak aynı zamanda kadın bedeninde pek çok değişiklik yaşandığı ve bunlara uyum sağlamaya çalıştığı bir süreçtir (Akbayrak & Kaya, 2012).

Gebeliğin başlarında gebe kadınlar vücudunda ne gibi değişikliklerin olacağını ne ile karşılaşacağını bilemez. Kadınların hamilelik sürecinde yaşadıkları fizyolojik ve psikolojik değişikliklere uyum sağlayan tepkilerinin olması, gebeliği kabul etme olarak tanımlanır (Lederman & Weis, 2009).

Gebelikte fiziksel ve psikolojik değişikliklerin olması ve bu değişikliklere gebe tarafından uyum sağlanması sağlıklı bir gebelik geçirmek ve gebeliğin kabulü için önemlidir (Akbayrak & Kaya, 2012). Gebeliğin kabulü süreci gebelik boyunca devam eder (Mercer, 2004). Gebeliği yeterince kabullenmeme, gebenin gebelik boyunca kendine dikkat etmemesine, doğum öncesi yeterli bakım almamasına ve önerilenleri yerine getirmemesine neden olabilir. Bunlara ilaveten gebelik süresince yetersiz beslenme ve buna bağlı sorunlara neden olur. Bu da bebeğin büyüme ve gelişme sürecini olumsuz etkiler. Gebeliğin kabul edilmemesi doğum sonrası dönemde, annenin bebeğine yetersiz bağlanmasına ve bebek bakımında zorlanmaya, düşük özgüvene, yaşamdan memnuniyetin azalmasına ve hatta doğum sonrası depresyona yol açabilir (Kiehl et al., 2007; Lederman & Weis, 2009; Serçekuş & Mete, 2010). Bunlara ek olarak, gebeliği kabul etmekte zorlanan kadınlar, annelik rolüne uyum sağlamakta da zorluk yaşarlar (Lederman & Weis, 2009).

BİLİNÇLİ FARKINDALIK (MİNDFULNESS) PROGRAMININ TANITIMI

Bilinçli farkındalık, zihinsel, duygusal ve fiziksel durumumuzu anlayarak, kabul ederek ve şefkatle karşılamayı öğreten bir yaklaşımdır. Farkında olmak “görülmesi veya bilinmesi gereken şeylerden haberdar olunması ve kavranması gereken bir şeye dikkat etmek” olarak tanımlanır. Farkındalık, çevremizden gelen uyaranların bilinçli bir şekilde farkında olunmasını ifade eder ve bu gerçeklikle doğrudan ve en yakın etkileşimde bulunulduğu anlamına gelir (Brown et al., 2007).

Farkındalık durumu genellikle üç aşamada incelenebilir. İlk aşama, yaşamın devamı ve canlıların kendilerini dış etkenlere karşı koruyabilmesi için temel olan en temel farkındalık seviyesidir. İkinci aşama ise bireyin kendi varlığını algılayabilme ve fark edebilme becerisidir. Son ve en üst aşama, farkındalık durumunda bilinçli farkındalığın yer aldığı aşamadır. Bu kavram, anlık olarak önyargılardan arınmış bir şekilde dikkat etmeyi ifade eder (Kabat-Zinn, 2005). Bilinçli farkındalık, şimdiki anda içsel ve dışsal uyarılara karşı yargılayıcı ve tepkisel olmayan bir şekilde duyguları, düşünceleri ve bedensel duyumları ve bununla birlikte görme, işitme ve koklama gibi uyarıları içine alan bir farkındalık biçimidir (Baer et al., 2012; Kabat-Zinn, 2023)

Bilinçli farkındalığın içinde, yaklaşımların sabır, merhamet, kabul ve merak gibi formda olması gerektiği vurgulanmaktadır. Bu bağlamda, dikkat, niyet ve tutum, bilinçli farkındalığın temelini oluşturan üç ana unsuru temsil eder. Bu unsurlar, bireyleri adım adım bilinçli farkındalık düzeyine taşıyan temel kökler olarak düşünülebilir (Aktepe & Tolan, 2020).

Bu program, gebelikte bilinçli farkındalık uygulamaları üzerine odaklanarak, size bu dönemde destek olmayı amaçlamaktadır.

Hazır mısınız? O zaman, bilinçli farkındalığın gücünü keşfetmeye başlayalım ve gebelik döneminizde daha fazla huzur ve dengeye adım atalım!

Haydi şimdi anda kalabilmek için meditasyona başlayalım!…

Bilinçli Farkındalık Egzersizleri Hakkında Bilgilendirme

Bilinçli farkındalık meditasyonu, zihninizi anlık deneyimlerinize yoğunlaştırmaya ve dikkatinizi anlık deneyimlerinize getirmeye yönelik bir meditasyon türüdür. Bu meditasyon türü, dikkat ve farkındalık geliştirerek stresi azaltmaya, depresyon ve kaygıyı hafifletmeye, bağımlılık ve dürtü kontrolüne yardımcı olmaya ve genel olarak duygusal ve zihinsel iyi oluşu artırmaya yardımcı olur.

Egzersizlerin Uygulanması

Bilinçli farkındalık meditasyonu, genellikle sessiz bir yerde oturarak, doğru duruşu alarak ve odaklanacak bir noktaya bakarak yapılır. Meditasyon, düşüncelerinizi ve duygularınızı izlemenize, fakat onlara takılmadan geçirmenize yardımcı olacak birkaç nefes alarak başlar. Daha sonra, zihninizi yavaşça anlık deneyimlerinize (nabız atışları, nefes alma, hissettiğiniz vücut sıcaklığı gibi) yoğunlaştırmak için odaklanılır. Meditasyon sırasında, zihniniz başka yerlere kayarsa, yavaşça farkındalığınızı kaybettiğinizi fark edin ve odaklanmanızı tekrar anlık deneyimlerinize getirin (Atalay, 2023; NLP, 2023).

Eğitimlere Düzenli ve Zamanında Katılımanın Önemi

Bilinçli farkındalık meditasyonu daha az kaygı, depresyon ve stres, daha fazla mutluluk, daha iyi uyku, daha iyi karar verme, daha iyi bağımlılık kontrolü, daha iyi odaklanma, daha yüksek bağışıklık ve daha az kronik ağrı gibi sonuçlar doğurur. Bu programdan fayda görebilmeniz için haftada 3 gün ve 45 dk ayırmanız gerekiyor. Haydi şimdi anda kalabilmek için meditasyona başlayalım!…

Nefes Meditasyonu Uygulanması

Kuru Üzüm Meditasyonu Uygulanması

Ses Kayıtları Eşliğinde Nefes ve Kuru Üzüm Meditasyonunun Hafta İçerisinde Tekrar Edilmesi

Nefes Meditasyonu Ses Kaydı

Kuru Üzüm Meditasyonu Ses Kaydı

Deneyimleriniz

Kaynaklar

Akbayrak, T., & Kaya, S. (2012). Gebelik ve egzersiz. Reklam Kurdu Ajansı Org. Tan. Tas. Rek. San. Tic. Ltd. Şti.

Aktepe, İ., & Tolan, Ö. (2020). Bilinçli farkındalık: güncel bir gözden geçirme. Psikiyatride güncel yaklaşımlar, 12(4), 534-561.

Atalay, Z. (2023). Mindfulnes,bilinçli farkındalık, farkındalıkla anda kalabilme sanatı İnkılap Kitabevi Yayın Sanayi ve Ticaret AŞ.

Baer, R. A., Lykins, E. L., & Peters, J. R. (2012). Mindfulness and self-compassion as predictors of psychological wellbeing in long-term meditators and matched nonmeditators. The Journal of Positive Psychology, 7(3), 230-238.

Benagiano, G., Mancuso, S., Guo, S.-W., & Di Renzo, G. C. (2023). Events Leading to the Establishment of Pregnancy and Placental Formation: The Need to Fine-Tune the Nomenclature on Pregnancy and Gestation. International Journal of Molecular Sciences, 24(20), 15420. https://www.mdpi.com/1422-0067/24/20/15420

Boss, A. L., Chamley, L. W., & James, J. L. (2018). Placental formation in early pregnancy: how is the centre of the placenta made? Human Reproduction Update, 24(6), 750-760. https://doi.org/10.1093/humupd/dmy030

Brown, K. W., Ryan, R. M., & Creswell, J. D. (2007). Mindfulness: Theoretical foundations and evidence for its salutary effects. Psychological inquiry, 18(4), 211-237.

Burton, G. J., & Jauniaux, E. (2023). The human placenta: new perspectives on its formation and function during early pregnancy. Proceedings of the Royal Society B, 290(1997), 20230191.

Clinic Staff, M. (2024). Symptoms of pregnancy: What happens first. Retrieved March 13 from https://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/getting-pregnant/in-depth/symptoms-of-pregnancy/art-20043853

Di Mascio, D., Sileo, F. G., Khalil, A., Rizzo, G., Persico, N., Brunelli, R., Giancotti, A., Panici, P. B., Acharya, G., & D’Antonio, F. (2019). Role of magnetic resonance imaging in fetuses with mild or moderate ventriculomegaly in the era of fetal neurosonography: systematic review and meta-analysis. Ultrasound Obstet Gynecol, 54(2), 164-171. https://doi.org/10.1002/uog.20197

Engels, A. C., Joyeux, L., Brantner, C., De Keersmaecker, B., De Catte, L., Baud, D., Deprest, J., & Van Mieghem, T. (2016). Sonographic detection of central nervous system defects in the first trimester of pregnancy. Prenat Diagn, 36(3), 266-273. https://doi.org/10.1002/pd.4770

Kabat-Zinn, J. (2005). Coming to our senses: Healing ourselves and the world through mindfulness. Hachette UK.

Kabat-Zinn, J. (2023). Wherever you go, there you are: Mindfulness meditation in everyday life. Hachette UK.

Kiehl, E. M., Carson, D. K., & Dykes, A. K. (2007). Adaptation and resiliency in Swedish families. Scand J Caring Sci, 21(3), 329-337. https://doi.org/10.1111/j.1471-6712.2007.00473.x

Lederman, R., & Weis, K. (2009). Psychosocial adaptation to pregnancy: Seven dimensions of maternal role development (Vol. 3). Springer.

Mercer, R. T. (2004). Becoming a mother versus maternal role attainment. J Nurs Scholarsh, 36(3), 226-232. https://doi.org/10.1111/j.1547-5069.2004.04042.x

Mete, S. (2014). Gebelikte annede oluşan değişiklikler ve öneriler. In S. M. Hülya Okumuş (Ed.), Anne Babalar İçin Doğuma Hazırlık Sağlık Profesyonelleri için Rehber (Vol. 2, pp. 12-28). DEOMED Yayıncılık.

Mid, C. (2023). Blood vs. urine pregnancy tests: What’s the difference? Retrieved May 27, 2024 from https://mcwomensclinic.com/blood-vs-urine-pregnancy-tests-whats-the-difference/

NLP, İ. (2023). Minfulness koçluğu eğitimi, bilinçli farkındalık.

Sayle, A. E., Wilcox, A. J., Weinberg, C. R., & Baird, D. D. (2002). A prospective study of the onset of symptoms of pregnancy. Journal of Clinical Epidemiology, 55(7), 676-680.

Sc, M. Z. B., BSc, L. L., Frcog, W. A. W. P., & Franzcog, F. (1999). Symptoms during normal pregnancy: a prospective controlled study. Australian and New Zealand Journal of Obstetrics and Gynaecology, 39(4), 401-410.

Serçekuş, P., & Mete, S. (2010). Effects of antenatal education on maternal prenatal and postpartum adaptation. J Adv Nurs, 66(5), 999-1010. https://doi.org/10.1111/j.1365-2648.2009.05253.x

Taşkın, L. (2023). Gebelikte annenin fizyolojisi In L. Taşkın (Ed.), Doğum ve Kadın Sağlığı Hastalıkları Hemşireliği (Vol. 18, pp. 110-113). Akademisyen Kitabevi.